در این دوره، به بررسی عمیق نظریه‌های مختلف توسعه در جهان و تأثیر آن‌ها بر روند تاریخی ایران در طول ۲۰۰ سال گذشته پرداخته می‌شود. هدف این دوره ارائه یک دیدگاه جامع از تکامل مفاهیم توسعه از دوران انقلاب صنعتی تا کنون است، و این که چگونه این نظریه‌ها به‌ویژه در بستر ایران با چالش‌ها و فرصت‌های خاص خود تطبیق داده شده‌اند. دوره بر اساس دو بخش کلیدی سازمان‌دهی شده است: بخش نخست به نظریه‌های غالب توسعه و بخش دوم به دیدگاه‌های بدیل و نوین توسعه و بازخوانی تاریخ توسعه در ایران می‌پردازد.

اهداف آموزشی:

آشنایی با نظریه‌های جهانی توسعه: شرکت‌کنندگان با نظریه‌های مدرنیزاسیون، وابستگی، توسعه پایدار و نظریه‌های بدیل آشنا خواهند شد.

بررسی تاریخی ایران: دانش‌پژوهان، ۲۰۰ سال از تاریخ ایران را از زاویه توسعه مرور خواهند کرد و فهم بهتری از مفاهیمی چون مدرنیزاسیون در دوره‌های مختلف خواهند داشت.

تحلیل تطبیقی: مقایسه میان ایران و کشورهای دیگر که مسیرهای متفاوتی از توسعه را طی کرده‌اند.

تحلیل انتقادی: شرکت‌کنندگان مهارت تحلیل انتقادی از تأثیرات نظریه‌های مختلف بر تاریخ ایران و پیش‌بینی‌های آینده ایران را به دست می‌آورند.

ساختار دوره:

این دوره به صورت فشرده در قالب ۴ جلسه برگزار می‌شود و شامل سخنرانی‌های ۶۰ دقیقه‌ای همراه با ۳۰ دقیقه پرسش و پاسخ است. سرفصل‌های دوره به شرح زیر است:

بخش اول: نظریه‌های غالب توسعه

مقدمه‌ای بر توسعه:

مفهوم توسعه و تفاوت آن با رشد

بررسی ابعاد اجتماعی و انسانی توسعه

تبیین نظریه‌های کلیدی و مرور کلی دوره

نظریه مدرنیزاسیون (۱):

بررسی انقلاب صنعتی و مفهوم رشد اقتصادی

مفاهیم مزیت عقب‌ماندگی و هم‌پایی در توسعه

تاریخ ایران: نگاه ناصرالدین‌شاه به توسعه

نظریه مدرنیزاسیون (۲):

تجربیات توسعه در کشورهای کمونیستی: شوروی و چین

تحلیل نگاه مشروطه‌خواهان و کتاب "راه نجات" مرتضی قلی‌خان هدایت

پس از جنگ جهانی دوم:

بررسی شکست برنامه‌های توسعه بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول

تحول سیاست‌گذاری‌ها و تجربه وفاق واشنگتن

نظریه حکمرانی خوب و توانمندسازی دولت:

شکست وفاق واشنگتن و ظهور نظریه حکمرانی خوب (استیگلیتز)

بررسی بوروکراسی و تکنوکراسی در توسعه ایران دهه ۱۳۴۰

بخش دوم: نظریه‌های بدیل و نوین توسعه

نظریه نظامی‌گری:

توسعه از دیدگاه نظامیان، تحلیل دوره عباس‌میرزا

نقاط ضعف و گذار به اقتدارگرایی

نظریه قطب‌های رشد و وابستگی:

معجزه اقتصادی شرق آسیا و تطبیق آن با ایران: از امیرکبیر تا مصدق

نظریه توسعه انسانی و پایدار:

تحلیل ابعاد اجتماعی و مولفه‌های انسانی توسعه پایدار

چالش‌های طولانی‌مدت توسعه در ایران

بخش سوم: نگاه‌های متاخر به توسعه

نظریه خشونت و نظم‌های اجتماعی (نورث و همکاران):

ترکیب مفاهیم اجتماعی با توسعه و بررسی نظریه خشونت

نظریه دالان باریک و عزیمت‌گاه‌های توسعه (فوکویاما):

تحلیل نظریه دالان باریک و بررسی تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب

بخش چهارم: بازخوانی تاریخ توسعه در ایران

جمع‌بندی و تحلیل تاریخ ۲۰۰ ساله ایران:

تحلیل تقابل مدرنیته و مدرنیزاسیون در ایران

بررسی نظریه‌های مختلف توسعه و نقش آن‌ها در تاریخ ایران

مخاطبان:

این دوره برای علاقه‌مندان به توسعه و تحولات تاریخی ایران، طراحی شده است.

---------------

درباره مدرس:

دکتر امیر ناظمی پژوهشگر ایرانی حوزه سیاست‌گذاری فناوری، معاون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، از سال ۱۳۹۷ تا مرداد ۱۴۰۰ بوده است. او عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی و مدیر گروه آینده‌اندیشی این مرکز بوده است.