شرح درس:

تاریخ بیهقی نه یک متن تاریخی، بلکه شاهکاری ادبی-هنری است که ضمن روایت پر کشش رویدادهای تاریخی، برداشت‌های عبرت‌آموزی، هم برای سیاستمداران و هم برای عموم خوانندگان ارائه می‌کند. این روایت‌ها با نثری زنده و جذاب، خواننده را به درون وقایع می‌کشاند. هنر بیهقی در نقل حوادث و طرح مسائل به شیوه‌ای تحلیلی است، به طوری که خواننده خود به نتیجه و دریافت لازم می‎رسد. دقت در جزئیات و طرح موضوعات به صورت زنده و دراماتیک، ظرفیت نمایشی داستان‌ها را بالا می‌برد تا آنجا که بسیاری از وقایع این کتاب می‌تواند در قالب تئاتر و نمایشنامه به روی صحنه بیاید. مشکل کار با بیهقی برای هنرمندان، عدم آشنایی لازم با زبان و سبک بیهقی است وگرنه جا داشت که تا به حال نمایشنامه‌های زیادی بر پایۀ بیهقی نوشته و اجرا می‌شد. تاریخ بیهقی کتابی است پر از درس و عبرت که بسیاری از آنها، به ویژه برای سیاستمداران روزگار ما قابل استفاده است.

 این دوره در هشت جلسه طراحی شده است تا شرکت‌کنندگان را گام‌به‌گام با دنیای تاریخ بیهقی و فضای سیاسی و فرهنگی عصر غزنوی آشنا کند. در این مسیر، علاوه بر شناخت نویسنده، سبک نگارش و ارزش ادبی و تاریخی اثر، چند داستان برجسته را بررسی و تحلیل می‌کنیم، به‌گونه‌ای که برای ناآشنایان، دریچه‌ای تازه به این شاهکار گشوده شود و برای آشنایان، دریافتی ژرف‌تر رقم بخورد.

در جلسات نخست، به زندگی و شیوۀ تاریخ‌نگاری بیهقی و ساختار دیوان‌سالاری زمانه‌ می‌پردازیم. سپس رقابت پرتنش پدریان و پسریان را در دربار سلطان محمود دنبال کرده و نقش‌آفرینی شخصیت‌هایی چون حسنک وزیر را بررسی می‌کنیم. روایت تراژیک به دار کشیده شدن حسنک، نقطۀ اوج این دوران است. در ادامه، جلساتی به روایت دسیسه‌های درباری از زبان بیهقی اختصاص دارد، از ماجرای افشین و بودلف تا سقوط برمکیان در دربار عباسی. همچنین، نبرد طوس و نیشابور، به عنوان نمونه‌ای از رقابت‌های شهری و منطقه‌ای، مورد تحلیل قرار می‌گیرد. سرانجام با نگاهی به نثر و سبک بیهقی و تأثیر او بر تاریخ‌نگاری و ادبیات فارسی، این سفر جذاب را به پایان می‌بریم.

هدف درس:

آشنایی با ویژگی‌های سبکی و محتوایی تاریخ بیهقی، درک ارزش‌های تاریخی و ادبی این اثر، تنها در قالب چند داستان دلپذیر که شیوۀ نویسندگی و تاریخ‌نگاری بیهقی را نشان می‌دهد و خواننده را با جزئیات حوادث تاریخی و زندگی اجتماعی آن روزگار آشنا می‌کند. هنر بیهقی در این است که شیوۀ تاریخ‌نگاری را با هنر نویسندگی تلفیق کرده و به روایت خشک تاریخ، روح و کشش خاصی بخشیده است.

** هشت جلسه، با حضور آنلاین دکتر محمد جعفر یاحقی و پرسش‌وپاسخ در انتهای هر جلسه، و امکان دسترسی به فایل‌های ضبط شده برای ثبت‌نام‌کنندگان در دوره **

شرح و جزییات جلسه در انتهای همین برگه آمده است.

----------------

درباره مدرس:

دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد برجستهٔ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، از برجسته‌ترین پژوهشگران معاصر در حوزهٔ ادبیات فارسی به شمار می‌آید. با بیش از چهار دهه فعالیت علمی و تألیف و تصحیح ده‌ها اثر ارزشمند، دکتر یاحقی نقش به‌سزایی در گسترش و ترویج ادبیات فارسی ایفا کرده‌ است. آثار ایشان در حوزهٔ تاریخ بیهقی، از جمله دیبای زربفت و دیبای دیداری، در شناخت و معرفی این شاهکار نثر فارسی تأثیر شگرفی داشته و به عنوان منابعی معتبر، راهگشای درک عمیق‌تر این متن کلاسیک به شمار می‌آیند.